400 χρόνια απο το θάνατο του Διονυσίου του Φιλοσόφου

400 χρόνια απο το θάνατο του Διονυσίου του Φιλοσόφου

Τετάρτη, 17 Αύγουστος 2011 16:14
Συντάκτης: Παναγιώτης Τσαμάτος

Τo 2011 είναι μια επετειακή χρονιά ενός πολυσήμαντου ιστορικού γεγονότος, με ξεχωριστό ενδιαφέρον για την Ήπειρο. Φέτος συμπληρώνονται τετρακόσια ακριβώς χρόνια από το τελευταίο επαναστατικό κίνημα και το θάνατο του Διονυσίου του Φιλοσόφου, περισσότερο γνωστού ως Διονυσίου του Σκυλοσόφου.

Ο Διονύσιος γεννήθηκε το 1541 στην περιοχή της Παραμυθιάς. Νεαρός μόνασε στη μονή Αγίου Δημητρίου της Διχούνης, ένα μοναστήρι ανάμεσα στα χωριά Ραδοβίζι και Σενίκο, βόρεια της Παραμυθιάς. Ανήσυχο πνεύμα φεύγει για σπουδές στην Ιταλία, όπου στην Πάδοβα παρακολουθεί μαθήματα φιλοσοφίας και ιατρικής. Σ’ αυτές τις σπουδές του οφείλει το προσωνύμιο «Φιλόσοφος», που στη συνέχεια κακόβουλοι υβριστές και επικριτές του το μετάλλαξαν στο «Σκυλόσοφος». Μετά το πέρας των σπουδών του επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη και υπηρετεί σε διάφορες σημαντικές ιερατικές θέσεις στο Πατριαρχείο.

Το 1591 χειροτονείται Αρχιεπίσκοπος Λαρίσης με ταυτόχρονη δικαιοδοσία Επισκόπου Τρίκκης. Από τη θέση αυτή ο Διονύσιος έρχεται σε επαφή με τοπικούς οπλαρχηγούς της ανατολικής Πίνδου και των Χασίων, που τους πείθει να επαναστατήσουν εναντίον των Τούρκων προσδοκώντας βοήθεια από τη δύση. Παράλληλα, ο ίδιος παύει να αποδίδει τους φόρους που όφειλε να συγκεντρώνει και να αποδίδει στον Σουλτάνο. Η αντίδραση των Τούρκων ήταν καίρια.

Το κίνημα καταπνίγηκε άμεσα με οδυνηρές συνέπειες για τον χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής. Μεταξύ των θυμάτων ο Επίσκοπος Καρδίτσας Σεραφείμ, που βρήκε φριχτό θάνατο.

Ο Διονύσιος διέφυγε στη Δύση, όπου, πιστός στο όραμά του για επανάσταση, για αρκετά χρόνια προσπάθησε να πείσει ηγεμόνες της Δύσης και τον ίδιο τον Πάπα για συνδρομή στο εγχείρημά του.

Γύρω στο 1609 επιστρέφει στην γενέτειρά του, την περιοχή της Παραμυθιάς και βρίσκει καταφύγιο ξανά στη Μονή του Διχουνίου.

Έρχεται σε επαφή με τον αγροτικό κόσμο του κάμπου της Παραμυθιάς, που στέναζε τότε από τον οθωμανικό ζυγό και τους φόρους του Οσμάν-πασά των Ιωαννίνων. Με πρωτοπαλλήκαρα τον Nτεληγιώργο, τον Λάμπρο και τον Tσιρίπο, συγκροτεί ένα ιδιότυπο επαναστατικό σώμα από οχτακόσιους περίπου αγρότες, με το οποίο βαδίζει εναντίον των Ιωαννίνων.

Φαίνεται ότι ο Διονύσιος κινήθηκε με αρκετή μυστικότητα, παρά το εύρος του εγχειρήματός του.

Ο αιφνιδιασμός του Οσμάν πασά ήταν απόλυτος. Ο ίδιος διέφυγε την τελευταία στιγμή από το φλεγόμενο διοικητήριό του στην περιοχή της σημερινής Καλούτσιανης των Ιωαννίνων. Οι σπαχήδες του, με αρκετή καθυστέρηση συνειδητοποίησαν ότι απέναντί τους είχαν ένα σώμα ατάκτων οπλισμένο με πρωτόγονα όπλα και ελάχιστα αρκεβούζια.

Οι χριστιανοί κάτοικοι του κάστρου, παρά τις υποσχέσεις τους προς τον Διονύσιο, έμειναν απαθείς και αδιάφοροι στις εκκλήσεις των επαναστατών να ανοίξουν τις πύλες του κάστρου. Αν συνέβαινε αυτό, η έκβαση του κινήματος του Διονύσιου θα ήταν ενδεχομένως πολύ διαφορετική.

Μάλιστα, λίγο μετά, όπως σημειώνεται σε χρονικό της εποχής, «… ενωθέντες οι Ρωμαίοι του κάστρου με τους Τούρκους, επειδή και ήσαν λίγοι οι Τούρκοι, επολέμησαν μαζί τον κακο-Διονύσιον και τον εκαταχάλασαν κατά κράτος…».

Γεγονός είναι πάντως ότι ο στρατός του Διονύσιου έμεινε εκτός του κάστρου, ανοχύρωτος και εύκολη βορά των σπαχήδων του Οσμάν πασά. Όσοι γλίτωσαν από τη σφαγή κατέφυγαν κυνηγημένοι και εξαθλιωμένοι στον ορεινό όγκο της Πίνδου, μακριά από τα Γιάννινα. Υπάρχουν χωριά, όπως το Λέχοβο της Καστοριάς, που η παράδοση τα θέλει να έχουν τις ρίζες τους σε εποικισμό της περιοχής τους από τους κυνηγημένους επαναστάτες του Διονύσιου.

Το αποτέλεσμα ήταν οδυνηρό για τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Ηπείρου και ιδιαίτερα των Ιωαννίνων και της Παραμυθιάς. Οι χριστιανοί των Ιωαννίνων έχασαν όλα τα προνόμια που είχαν, ως τότε, από το «Ορισμό του Σινάν-Πασά». Εκδιώχτηκαν από το κάστρο και, όπως αναφέρει το χρονικό «…απωσθέντες έχτισαν έξω οικίας μικράς και έζων ταπεινά και καταφρονεμένα.» Ο χρονικογράφος είναι φανερό ότι αναφέρεται με τον τρόπο αυτό στη γένεση της γιαννιώτικης χριστιανικής συνοικίας «Σιαράβα», έξω από το κάστρο.

Όσοι χριστιανοί της επαρχίας της Παραμυθιάς, και ιδιαίτερα της πεδινής περιοχής, γλίτωσαν το θάνατο από τη πρώτα σκληρά αντίποινα του Οσμάν-πασά, εξισλαμίστηκαν με τη βία.

Ήταν η εποχή που πολλοί πρόσφυγες του κάμπου κατέφυγαν στα βουνά της Παραμυθιάς και του Σουλίου. Οι απόγονοι αυτών των προσφύγων έχουν σημαντικό μερίδιο αργότερα στους αγώνες των Σουλιωτών κατά του Αλή-πασά.

Ακόμη, πολλοί από τους εξισλαμισθέντες τότε χριστιανούς της περιοχής κράτησαν τα επώνυμά τους, με αποτέλεσμα πολλοί μουσουλμάνοι της Θεσπρωτίας (ανάμεσά τους πολλοί και από τους λεγόμενους Τσάμηδες) να έχουν επώνυμα δηλωτικά της πρώην χριστιανικής τους ταυτότητας.

Ακόμη, δεν ήταν σπάνιο το φαινόμενο της ύπαρξης εξ αίματος συγγενικής σχέσης μεταξύ μουσουλμανικών και χριστιανικών οικογενειών. Τέλος, καταστράφηκε η μονή Διχουνίου, στην οποία μόναζε και χρησιμοποίησε ως στρατηγείο του ο Διονύσιος.

Η αποτίμηση του κινήματός του και η προσωπικότητα του Διονύσιου βρέθηκαν από νωρίς στην πρέσα της μέγγενης δύο ιστορικά αντίθετων αντιλήψεων. Οι αντιλήψεις αυτές τροφοδοτούσαν τις δυο μεγάλες παρατάξεις των «ενωτικών» και των «ανθενωτικών» αντίστοιχα, που δίχαζαν για αιώνες την ορθόδοξη εκκλησία. Η παράταξη των ενωτικών πρέσβευε την συμμαχία με την Δύση και τον Πάπα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Αντίθετα, η παράταξη των ανθενωτικών θεωρούσε την οθωμανική κατοχή ως τιμωρία και θέλημα θεού και παρέπεμπε την υπόθεση της ανεξαρτησίας σε πιο εύθετους καιρούς.

Οι συμφορές που είχαν ως αποτέλεσμα τα αποτυχημένα κινήματα του Διονύσιου για τους χριστιανούς, κυρίως των περιοχών που αυτά έλαβαν χώρα, είναι ο σημαντικότερος λόγος που ο Διονύσιος αντιμετωπίστηκε από τους σύγχρονούς του και από την παράδοση που δημιουργήθηκε στον απόηχο των γεγονότων αυτών, ως ο κύριος υπαίτιος αυτών των συμφορών

Το ερώτημα είναι διαχρονικό, σκληρό και πάντοτε επίκαιρο σε περιπτώσεις κατοχής, όπου ο δυνάστης αντιμετωπίζει τις αντιστασιακές-επαναστατικές πράξεις με το απάνθρωπο μέτρο της συλλογικής ευθύνης. Αυτό συνέβη και στην ιστορικά πρόσφατη περίοδο της Ναζιστικής κατοχής. Το μέτρο των αντιποίνων στα πλαίσια της συλλογικής ευθύνης καταφέρνει να βάζει στην ίδια ανήθικη ζυγαριά τις πράξεις αντίστασης με τα εγκληματικά αντίποινα του κατακτητή. Στα πλαίσια ενός τέτοιου «ζυγίσματος», σπάνια η υστεροφημία ενός ιστορικού προσώπου δεινοπάθησε τόσο πολύ, όσο αυτή του Διονυσίου του Φιλοσόφου.

Και μόνο το γεγονός ότι, ακόμη και σήμερα, για τους περισσότερους είναι γνωστός ως «Σκυλόσοφος», αρκεί για να καταδειχτεί η σκληρότητα της ιστορικής μνήμης στο πρόσωπό του.

Βασικός συντελεστής της προσπάθειας δυσφήμησης του Διονυσίου είναι ο κληρικός Μάξιμος ο Πελοποννήσιος. Ο «στηλιτευτικός λόγος» του Μάξιμου είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο και ταυτόχρονα ένα μνημείο εμπάθειας. Μια εμπεριστατωμένη ανάλυση του στηλιτευτικού λόγου και των προθέσεων του Μαξίμου γίνεται στο άρθρο του Αθηναγόρα, επισκόπου Παραμυθίας και Φιλιατών, ενός λογίου με μεγάλο πνευματικό ανάστημα που τίμησε τον αρχιερατικό θρόνο της Μητρόπολης Παραμυθιάς την περίοδο 1925-1932.

Σήμερα τετρακόσια χρόνια μετά, η αποτίμηση είναι σίγουρα πολύ διαφορετική. Στη συνείδηση του ελληνισμού ο Διονύσιος είναι μια από τις σημαντικότερες μορφές που προηγήθηκαν της επανάστασης του 1821 και που συνετέλεσε τα μέγιστα στην αφύπνιση και εγρήγορση του φρονήματος και της ελπίδας των ραγιάδων, για την αποτίναξη της Οθωμανικής κατοχής στον ελλαδικό χώρο.

Παρόλα αυτά όμως, η εικόνα του Διονυσίου, ως ενός παράφορου και μάλλον αφελούς επαναστάτη που μάζεψε ένα πλήθος ρακένδυτων και πεινασμένων χριστιανών για να καταλάβει τα Γιάννενα και να καταλύσει τη Οθωμανική εξουσία, δεν είναι συμβατή ούτε με την παιδεία του, ούτε με την ηλικία του, ούτε με την επίγνωση, που είναι βέβαιο ότι είχε, των πολιτικών συνθηκών της εποχής, τόσο στην πατρίδα του όσο και την Ευρώπη.

Είναι βέβαιο ότι η ιστορική έρευνα κυρίως σε δυτικά αρχεία, που θα μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες για τις επαφές του Διονυσίου με το Βατικανό και την Ισπανική αυλή, θα ρίξει φως και στα γεγονότα της εποχής αλλά και στην προσωπικότητα του επαναστάτη Δεσπότη.

Είναι καιρός η εικόνα του Διονύσιου να μπει σε ένα σωστό, δίκαιο και απενοχοποιημένο βάθρο. Τα Γιάνννενα, και πιο πολύ η γενέτειρά του η Παραμυθιά, έχουν χρέος να συμβάλλουν στην προσπάθεια αυτή. Το 2011 ας αφιερωθεί στη μνήμη του και στην προσπάθεια ανάδειξης του βίου και της επαναστατικής του πολιτείας στις σωστές ιστορικές τους διαστάσεις.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.Αθηναγόρας (Μητροπολίτης Παραμυ8ίας και Φιλιατών): «Διονύσιος ο Σκυλόσοφος», ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 6, 1931, 10-22.

2.Α. Βακαλόπουλος: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, τ. Γ’: ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ, 1453-1669. ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Θεσσαλονίκη 1968, 338-51.

3.Σταύρος Γ. Καρκαλέτσης, Η επανάσταση του Διονυσίου του Σκυλοσόφου 1611, Μια λησμονημένη εξέγερση των υπόδουλων Ελλήνων , ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ, 36, 2005.

4.Στέφανος Παπαδόπουλος: «Οι εξεγέρσεις του μητροπολίτη Λαρίσης-Τρίκκης Διονυσίου του «Σκυλοσόφου» (1600-1611)», ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, τ. Ι’, 326-8.

5.Χρυσ. Παπαδόπουλος: «Ο Λαρίσης-Τρίκκης Διονύσιος Β΄ «Φιλόσοφος» o χλευαστικώς επικληθείς «Σκυλόσοφος» (1541-1611)», ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 8, 1933, 150-88.

6.Θωμάς Β. Παπακωνσταντίνου: ΤΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΛΑΡΙΣΑΣ, εκδ. Ολυμπος, Αθήνα 2000.

7.Θωμάς Β. Παπακωνσταντίνου: ΕΚΚΛΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΗΓΕΜΟΝΕΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ, εκδ. Ολυμπος, Αθήνα 2002.

8.Θωμάς Β. Παπακωνσταντίνου: ΟΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ (ΤΕΛΗ 16ου-ΑΡΧΕΣ 17ου ΑΙΩΝΑ). ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ SIMANCAS ΤΗΣ ΙΣΠΑΝ/ΑΣ, εκδ. Ολυμπος, Αθήνα 2004.

9.Δημήτριος Μ. Σάρρος: «Μαξίμου lερομονάχου του Πελοποννησίου λόγος στηλιτευτικός κατά Διονυσίου του επικληθέντος Σκυλοσόφου και των συναποστησάντων αυτώ εις Ιωάννινα εν έτει 1611», ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 3, 1928, 169-210.

10.Πάνος Δ. Τζιόβας: Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΔΙΧΟΥΝΙΟΥ, Έκδοση του Δήμου Μολοσσών, Ιωάννινα 2002

Διονύσιος ο Φιλόσοφος

Γεννήθηκε στα μέρη της Παραμυθιάς το 1541 και πολύ νέος έγινε καλόγερος στο Μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου. Αργότερα, σπούδασε σε μεγάλα Ευρωπαϊκά κέντρα (Βενετία, "Πατάβιον" [Πάδοβα]) φιλολογία, φιλοσοφία και ιατρική. Μετά, συνέχισε στην Κωνσταντινούπολη λογική, ποίηση, γραμματική και αστρονομία. Μέχρι τα 39 του χρόνια, σπούδαζε. Από τότε πήρε τον τίτλο του "Διονύσιος ο Φιλόσοφος". Σκυλόσοφο τον έλεγαν οι συκοφάντες και πολέμιοί του.

Το 1571, νικήθηκε ο Τουρκικός στόλος στη Ναύπακτο, από τον ενωμένο στόλο της Ισπανίας, Ενετίας και του Πάπα Πίου του 5ου. Ήταν η αφορμή, για να ξεσπάσουν εξεγέρσεις από τους Έλληνες, σε Ακαρνανία, Θεσσαλία, Ήπειρο και Μάνη. Την εποχή αυτή έδρασε ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος, με τα δυο αγροτικά κινήματα το 1600 και 1611.

Είχε χειροτονηθεί επίσκοπος Λάρισας το 1563, από τον Πατριάρχη Ιερεμία. Μετέφερε την έδρα του, στην Τρίκκη (τα σημερινά Τρίκαλα). Βλέποντας την καταπίεση των σκλάβων, τους εξισλαμισμούς και τα βασανιστήρια· αρχίζοντας το έργο του ως Μητροπολίτης, μυεί ταυτόχρονα τους κληρικούς και τον Δεσπότη Σεραφείμ, για να επαναστατήσουν. Το πρώτο αυτό κίνημα αποτυγχάνει και ο Δεσπότης Σεραφείμ βρίσκει τραγικό τέλος. Ο ίδιος φεύγει για Ιταλία. Καθαιρείται από τη θέση του Μητροπολίτη, για την πράξη του αυτή. Προσπάθησε να διοργανώσει και καινούριο κίνημα το 1604, στο Φανάρι Παραμυθιάς, αλλά προδόθηκε.

Στα 70 περίπου χρόνια του, επιστρέφει και πάλι, ως απεσταλμένος ξένων δυνάμεων. Έρχεται να συνεννοηθεί με τον Μητροπολίτη Ματθαίο και φίλους του στα Γιάννενα. Μέχρι τότε, οι Χριστιανοί έμεναν μέσα στο Κάστρο, με πολλά προνόμια. Παρατήρησε την πόλη, και τις άμυνές της. Γυρίζει στο Διχούνι και αρχίζει τις περιοδείες του σε χωριά της Θεσπρωτίας. Με τη φλόγα της ψυχής του, ο σοφός ρήτορας τραβούσε τον αγνό, απλοϊκό και βασανισμένο από την τυραννία κόσμο, κοντά του. Με τους πρώτους 100 που συγκέντρωσε, πήρε δυο χωριά στην περιοχή της Παραμυθιάς. Ύστερα συνέχισε να συγκεντρώνει κόσμο. Συγκέντρωσε 1.100 περίπου. Στόχος τώρα, ήταν τα Γιάννενα.

Η επίθεση έγινε στις 10 Σεπτέμβρη 1611, στον Τουρκικό συνοικισμό που ήταν στην Καλούτσιανη. Εκεί ήταν και το Διοικητήριο του Οσμάν-πασά των Γιαννίνων. Στην πρώτη αυτή αιφνιδιαστική επίθεση, κάηκε το παλάτι του πασά, σκοτώθηκε η φρουρά του και ο ίδιος διέφυγε και κλείστηκε στο Κάστρο. Τα ξημερώματα, κάνουν αντεπίθεση οι Τούρκοι του Κάστρου, έφιπποι και καλά οπλισμένοι και η κατάσταση άλλαξε. Τελικά, υποχωρούν. Κατά την υποχώρηση, σφάχτηκαν 200 επαναστάτες και οι υπόλοιποι έφυγαν για τα βουνά. Τους δυο υπαρχηγούς του, το Δελή-Γιώργο και τον Λάμπρο από το Πόποβο της Παραμυθιάς, αφού τους συνέλαβαν, τους βασάνισαν πρώτα και ύστερα τους σκότωσαν. [Το ίδιο έτος, οι Τούρκοι πήγαν στο Διχούνι και κατάστρεψαν μέχρι τα θεμέλιά του το Μοναστήρι απ' όπου ξεκίνησε.]

Κρύφτηκε για τρεις μέρες, σε μια σπηλιά του βράχου πάνω στον οποίο είναι χτισμένο το Κάστρο των Ιωαννίνων. Με προδοσία τον έπιασαν. Όταν τον παρουσίασαν στον Οσμάν-πασά, είπε άφοβα:

"πολέμησα για να ελευθερώσω το λαό από τα βάσανα και την τυραννία σας".

Στο πρόσωπό του, είδαν έναν επαναστάτη, έναν κληρικό και έναν Έλληνα που έπρεπε να θανατωθεί με παραδειγματικό τρόπο. Οι δήμιοί του, φρόντισαν να κρατήσει το μαρτύριό του πέντε ολόκληρες ώρες.

[...] Σας παρακαλώ, θυμηθείτε τον ως Διονύσιο Φιλόσοφο και όχι με το βρωμερό του..."υποκοριστικό".

http://themataistorias.pblogs.gr/2009/03/o-dionysios-o-filosofos-kai-to-kinhma-toy-1611.html


Ο Διονύσιος, βλέποντας τους άντρες του να υποχωρούν άτακτα, κατέφυγε σε μια σπηλιά κάτω αποτο κάστρο των Ιωαννίνων, η οποία μετέπειτα ονομάστηκε ''Τρύπα του Σκυλόσοφου''.

Δυστυχώς για αυτόν τον εντόπισαν λίγες μέρες μετά μερικοί Εβραίοι και τον παρέδωσαν στους Τούρκους.

Αυτοί,αφού πρώτα τον διαπόμπευσαν στη συνέχεια τον έγδαραν ζωντανό,γέμισαν το σώμα του με άχυρο και έστειλαν το πτώμα του μαζί με τα κεφάλια άλλων 85 επαναστατών στην Κωνσταντινούπολη.

http://www.diipetes.gr/html/dx_62.html


Θεωρώ απαραίτητο να αναφερθώ για λίγο, στην πρώτη οργανωμένη προσπάθεια απελευθέρωσης, που έγινε στα Γιάννενα το 1611. Εμπνευστής και ηγέτης αυτής, υπήρξε ο μητροπολίτης Λαρίσης και Τρίκκης Διονύσιος ο Φιλόσοφος. Ο Διονύσιος είχε πολύ μεγάλη μόρφωση, με περατωμένες σπουδές στο εξωτερικό, στην Ιατρική και στη Φιλοσοφία. Μετά την πρώτη αποτυχημένη απόπειρα αντιτουρκικής εξέγερσης, στις αρχές του 1600, έφυγε στο εξωτερικό. Στην Γαλλία, ήρθε σε επαφή με το Δούκα του Νέβερ Κάρολο και πήρε απ’ αυτόν την διαβεβαίωση για βοήθεια, όπως άλλωστε και από τον Βασιλιά της Ισπανίας. Το βράδυ της 10ης Σεπτεμβρίου 1611, με μία οργανωμένη επίθεση, απελευθέρωσε τα Γιάννενα. Οι ξένοι δεν τήρησαν όμως την υπόσχεσή τους. Επίσης οι ηγέτες των Αλβανών και των Σέρβων δεν έκαναν καμιά κίνηση, την προαποφασισμένη ημερομηνία, αθετώντας το λόγο τους.

Το Κάστρο, ήταν μια οχυρωμένη περιοχή έξω από τα Γιάννενα. Σ’ αυτήν έμεναν οι Ρωμιοί προύχοντες και κληρικοί, αλλά και Τούρκοι αξιωματούχοι. Οι Ρωμιοί του Κάστρου πρόδωσαν δυο φορές τον Διονύσιο. Όχι μόνον γιατί ενημέρωσαν τους Τούρκους για τα σχέδιά του, αλλά και με το σινιάλο που έκαναν την προκαθορισμένη ώρα, ότι όλα πάνε καλά και ανοίγουν οι πύλες. Οι πύλες όντως άνοιξαν, αλλά αντί για Ρωμιούς βγήκε ο οργανωμένος τουρκικός στρατός. Ο Διονύσιος με τους αγρότες του αντιστάθηκε, όμως οι ανασυνταχθέντες Τούρκοι των Ιωαννίνων, που είχαν ειδοποιηθεί, τον χτύπησαν και αυτοί από πίσω, την κατάλληλη στιγμή.

Ο στρατός του διαλύθηκε. Ο ίδιος κρύφτηκε σε μια σπηλιά, κοντά στην λίμνη, αλλά και εκεί, και πάλι προδομένος, συνελήφθη από τους Τούρκους που τον παρέδωσαν σε ειδικευμένους Εβραίους γδάρτες. Ήταν τότε εβδομηντατριών ετών. Τον έγδαραν ζωντανό και γέμισαν το δέρμα του με άχυρο. Οι Τούρκοι το πήγαν στο Σουλτάνο, αφού το πέρασαν από όλη τη βόρεια Ελλάδα, ενώ σαν συνεργάτες του εκτελέστηκαν και οι μητροπολίτες Δημητριάδος Αγάπιος και Φαναρίου Συμεών.

Το Πατριαρχείο αφόρισε το Διονύσιο, οι δε Τούρκοι τον αποκάλεσαν «Κακοδιονύσιο». Όμως και οι βολεμένοι Ρωμιοί προύχοντες, Φαναριώτες και ανώτεροι κληρικοί του απέδωσαν ειρωνικά το παρωνύμιο «Σκυλόσοφος».

Ο Διονύσιος ήταν μια σπάνια μορφή, για τους σκλαβωμένους Έλληνες. Και δεν υπήρξε, ούτε τουρκολάτρης, ούτε εθελόδουλος υποτακτικός. Αυτό εξ’ άλλου το απέδειξε. Δεν γνωρίζω εάν έχει αρθεί ή αποκηρυχθεί ο αφορισμός του. Στον Διονύσιο αξίζει κάθε τιμή και πρέπει ακόμα και τώρα η Πολιτεία και η Εκκλησία, να κάνουν το χρέος τους.

http://www.ioannina.gr/DI/politismos/dimotiko_mouseio.htm

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

(ΑΣΛΑΝ ΤΖΑΜΙ)

[...] Ο Μεντρεσές στεγαζόταν στο μεγάλο επίμηκες κτίριο με το κιονοστήρικτο προστώο, το οποίο αποτελείται από σειρά μικρών θολοσκέπαστων κελιών με μεγάλη ξυλόστεγη αίθουσα διδασκαλίας στο κέντρο, η οποία σήμερα φιλοξενεί το μουσείο Φώτη Ραπακούση με πλούσια λαογραφική συλλογή.

Στο επάνω μέρος του βρίσκεται η δεύτερη είσοδος της ακρόπολης. Από εκεί λαξευμένα στο βράχο σκαλοπάτια οδηγούν στη σπηλιά του μαρτυρίου του Διονυσίου του Φιλοσόφου. Εκεί μαρτύρησε ο επίσκοπος Διονύσιος ο Φιλόσοφος, τον οποίο οι Τούρκοι έγδαραν ζωντανό μετά το αποτυχημένο επαναστατικό του κίνημα το 1611. [...]

Διονύσιος ο Φιλόσοφος- Ο φλογερός Δεσπότης που ξεσήκωσε τη Θεσσαλία και την Ήπειρο.

[...] Όταν γύρισε στην Κωνσταντινούπολη, τα Πατριαρχεία τον χρησιμοποίησαν σε ανώτερες θέσεις, ώσπου στα 1593 χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος στο Μητροπολιτικό θρόνο της Λάρισας ως Διονύσιος Β’ (1593 -1600). Έδρα της αρχιεπισκοπής του ήταν τότε, φαίνεται, μάλλον τα Τρίκαλα και γι’ αυτό αναφέρεται ως Μητροπολίτης Λαρίσης και Επίσκοπος Τρίκκης.[...]

[...] Υπομονετικά προετοίμαζε τον αγώνα ο Διονύσιος, οργανώνοντας τις δυνάμεις των επαρχιών του. Στα οχτώ χρόνια της αρχιερατείας του, η Θεσσαλία δεν έστειλε ποτέ στην Πόλη ούτε χαράτσι, ούτε «δοσίματα» και φόρους ή εισφορές, ούτε για το Σουλτάνο, ούτε για τον Πατριάρχη. Όλα για τον κοινό σκοπό…

Ώσπου το φθινόπωρο του έτους 1600 ξέσπασε ο ξεσηκωμός!.·.

Οι λεπτομέρειες του, δυστυχώς, μας είναι άγνωστες. Ξέρουμε μόνο πως το κίνημα απέτυχε και την αποτυχία του την ακολούθησαν σφαγές των χριστιανών στη Θεσσαλία.

Βρέθηκαν τότε ένοχοι στην ανταρσία ή ενοχοποιήθηκαν αργότερα πολλοί κληρικοί και ανάμεσα τους κι ο νεομάρτυρας Σεραφείμ, Αρχιεπίσκοπος Φαναριού και Νεοχωρίου, που σουβλίστηκε ζωντανός στα Τρίκαλα και η Εκκλησία τον έχει ανακηρύξει Άγιο. Στη Μονή Κορώνας σώζεται ακόμα και φυλάσσεται, ιερό προσκύνημα της περιοχής, η αγία του κάρα.[...]

[...] Δεν απελπίστηκε όμως ο Εθνεγέρτης Δεσπότης. Απλός τώρα καλόγερος, περπάτησε όλη την ύπαιθρο και οργάνωσε, όπως μπορούσε καλύτερα, τα απελευθερωτικά του σχέδια.[...]

[...] Ο αγράμματος καλόγερος, που έγραψε λιγόλογα το χρονικό της εποχής, διηγείται:

«Και τότε [την αυγή] ενωθέντες οι Ρωμαίοι του Κάστρου με τους Τούρκους, επειδή και ήσαν ολίγοι οι Τούρκοι, επολέμησαν μαζί τον κακο-Διονύσιον και τον εκαταχάλασαν κατά κράτος…».[..]

[...] Στην Καρδίτσα περιφέρεται η εικόνα του στη λιτανεία της γιορτής του αγίου Σεραφείμ και στήθηκε κι εκεί άλλη προτομή του. Τέλος, ας σημειωθεί, ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, αείμνηστος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, είχε περιλάβει το Διονύσιο το Φιλόσοφο ανάμεσα στους ένδοξους νεομάρτυρες της Εκκλησίας και του είχε αφιερώσει διεξοδική μελέτη.[...]

Λ. Βρανούσης ( Περιοδικό Κιβωτός – Απάνθισμα)

ΠΗΓΗ