Κυριακή 6/11: Πεζοπορία στη Σκάλα Τζαβέλαινας και επίσκεψη στην αρχαία Ελέα!

Την Κυριακή 06/11/2011 ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος & Αρχαιολογικών χώρων διοργανώνει πεζοπορία στη Σκάλα Τζαβέλαινας (Αχέροντας) και επίσκεψη - ξενάγηση στον Αρχαιολογικό χώρο της Ελαίας.

Σημείο συνάντησης θα είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας στης 8:30 π.μ.

Η διαδρομή είναι έυκολη και διαρκεί 3 ώρες.

Μετά τη λήξη των δύο δράσεων θα συνεχίσουμε με καφέ ή φαγητό (δεν συμπεριλαμβάνονται στην τιμή).

Το κόστος συμμετοχής είναι 3€ για τα μέλη και 5€ για τα μή μέλη.

Τα έσοδα θα διατεθούν για τα έξοδα μετακίνησης και για δωρεά που θα πραγματοποιήσει ο Σύλλογος στο Εργαστήρι.

Δηλώσεις συμμετοχής και πληρωμή στο Ταχυδρομικό πρακτορείο (Ευαγγελιστρίας 10) απο Δευτέρα 31/11/2011 μέχρι την Τετάρτη 02/11/2011 και ώρες 17:00-19:00 (περιορισμένος αριθμός θέσεων).



Για περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 6980 253505.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ
https://www.facebook.com/event.php?eid=254752291237912

Φωτογραφία του Μ. Πασιάκου από τη Βέλιανη (αρχαία Ελέα)

http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2587

Ο οχυρωμένος οικισμός, ανατολικά του σύγχρονου χωριού Χρυσαυγή του Δήμου Παραμυθιάς, γνωστός ως ''Καστρί Βέλιανης'', βρίσκεται σε φυσικά οχυρό πλάτωμα (υψόμετρο 500 μ.) ενός πρόβουνου του ορεινού όγκου των βουνών της Παραμυθιάς, από όπου παρέχεται η δυνατότητα ελέγχου του συνόλου σχεδόν της κοιλάδας Αχέροντα - Κωκυτού, η οποία αποτελούσε το territorium της αρχαίας πόλης.

Η ίδρυσή του τοποθετείται, με βάση τα αρχαιολογικά δεδομένα και τις αρχαίες πηγές, στο πρώτο μισό του 4ου αι. π.Χ., εποχή κατά την οποία οι Θεσπρωτοί συνοικίζονται για πρώτη φορά σε οργανωμένες πόλεις.

Τα νομισματικά σύμβολα της πόλης, που σχετίζονται με την Περσεφόνη και τον Άδη, υποδηλώνουν ότι το γνωστό ''Νεκρομαντείο'' στις εκβολές του Αχέροντα στο Ιόνιο, όπου και ο ''Ελέας λιμήν'' των αρχαίων συγγραφέων και γεωγράφων στο σημερινό όρμο της Αμμουδιάς, βρισκόταν υπό την επιρροή της Ελέας.

Η Ελέα διετέλεσε έδρα του Κοινού των Θεσπρωτών από την ίδρυσή της μέχρι και το 335 - 330/325 π.Χ. περίπου, εποχή κατά την οποία η έδρα του Κοινού μεταφέρεται στη Γιτάνη. Τα φυσικά και τεχνητά όρια -οι απόκρημνες πλαγιές στα βόρεια, δυτικά και νότια, καθώς και το ανατολικό τμήμα του τείχους- και η μορφολογία του εδάφους αποτέλεσαν τους βασικούς άξονες, πάνω στους οποίους διαμορφώθηκε ο πολεοδομικός ιστός της αρχαίας Ελέας.

Ο οικισμός συνεχίζει να ακμάζει και κατά την ελληνιστική περίοδο. Την εποχή αυτή οριοθετείται ο χώρος της αγοράς με την κατασκευή στοάς (κτήριο 29) και λίθινου θεάτρου. Η κατοίκηση την περίοδο αυτή επεκτείνεται και έξω από τα τείχη, κυρίως στη νότια πλευρά.

Ο αρχαίος οικισμός της Ελέας καταστράφηκε και εγκαταλείφτηκε οριστικά το 167 π.Χ. από τους Ρωμαίους μαζί με τις υπόλοιπες μεγάλες πόλεις της Θεσπρωτίας, όπως μαρτυρούν τα εκτεταμένα στρώματα καταστροφής των ανασκαμμένων κτηρίων. Στα νεότερα χρόνια η επίπεδη έκταση του οικισμού χρησιμοποιήθηκε συστηματικά για καλλιέργειες, ενώ κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών για στάβλισμα και βοσκή ζώων.

Ανασκαφές ξεκίνησαν στο χώρο το έτος 1985.


Οι περιορισμένου χαρακτήρα έρευνες, που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα στο χώρο, έχουν φέρει στο φως ένα ναό (κτήριο 2),


ένα δημόσιο πιθανόν κτήριο (κτήριο 12) και την περιοχή της αγοράς.


Σε όλη την έκταση του οικισμού διατηρούνται ορατά στην επιφάνεια οικοδομικά λείψανα, ενώ με τις συστηματικές εργασίες καθαρισμού αποκαλύφτηκαν και άλλα. Καθαρισμός πραγματοποιήθηκε και στο τείχος του οικισμού και στην περιοχή του θεάτρου, ενώ διενεργήθηκαν και περιορισμένες αναστηλωτικές εργασίες. Τέλος διανοίχτηκε δρόμος προσπέλασης στο χώρο και περιμετρικός διάδρομος γύρω από το τείχος.

Από το Σεπτέμβριο του 2002 ξεκίνησαν εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου στα πλαίσια του Γ΄Κ.Π.Σ. - ΠΕΠ Ηπείρου. Τον Ιούνιο του 2003 ολοκληρώθηκε η εκπόνηση της οριστικής μελέτης ανάδειξης. Στο έργο περιλαμβάνονται περίφραξη του χώρου, δημιουργία χώρου στάθμευσης και φυλακίου-κτηρίου εξυπηρέτησης των επισκεπτών, εγκατάσταση δικτύων ηλεκτροδότησης, ύδρευσης και πυρασφάλειας, αποψιλώσεις, αποχωματώσεις, τακτοποίηση του διάσπαρτου οικοδομικού υλικού, δημιουργία μονοπατιού περιήγησης με ενημερωτικές πινακίδες και χώρων θέασης για τους επισκέπτες καθώς και έκδοση ενημερωτικού φυλλαδίου - οδηγού.



Χρονολόγηση 360 π.Χ. - 167 π.Χ.

ΕΛΕΑ - περιγραφή:

http://odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=2587

Ισχυρή πολυγωνική οχύρωση περιβάλλει την πόλη της Ελέας από τα ανατολικά και βόρεια, ενώ τμήματα τείχους υψώνονται μόνο στα βατά σημεία της φυσικά οχυρής βορειοδυτικής, δυτικής και νότιας πλευράς. Ο χώρος εντός των τειχών καλύπτει έκταση 105 περίπου στρεμμάτων και διαμορφώνεται με αναλημματικούς τοίχους σε βαθμιδωτά άνδηρα.

Δύο κύριες πύλες, μία στα ανατολικά και μία στα δυτικά, εξασφάλιζαν την απρόσκοπτη επικοινωνία του οικισμού, ενώ μια τρίτη πυλίδα εντοπίζεται στη βόρεια πλευρά. Η ανατολική πύλη είναι μνημειώδης.


Τα τείχη ακολουθούν το πολυγωνικό σύστημα τειχοποιίας με λιγότερο ή περισσότερο επιμελημένη κατασκευή. Είχαν μήκος 1550 μ. Ως υλικό έχει χρησιμοποιηθεί ο ασβεστόλιθος που αφθονεί στην περιοχή. Κατασκευαστικά ακολουθείται το σύστημα δύο παράλληλων μεταξύ τους παρειών - όψεων κτισμένων με γωνιόλιθους, το ενδιάμεσο κενό των οποίων πληρώνεται με μικρότερους λίθους. Εσωτερικά το τείχος είναι ενισχυμένο με εγκάρσια ζεύγματα (δεσιές), προκειμένου να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη αντοχή, όπως διακρίνεται στην καλύτερα σωζόμενη ανατολική πλευρά.

Επιμελέστερη τειχοποιία παρουσιάζει η ανατολική πλευρά της οχύρωσης και ιδιαίτερα το τμήμα γύρω από την ανατολική πύλη.


Εντυπωσιακή είναι στο σημείο αυτό η κατάσταση διατήρησης των τειχών, τα οποία σώζονται σε ύψος 7 μ., ενώ το πάχος τους φτάνει τα 4 μ. Στο βορειοανατολικό τμήμα του περιβόλου προβάλλει πύργος τραπεζοειδούς κάτοψης. Σε εξαιρετικά καλή κατάσταση διατηρείται και τμήμα του τείχους στο κέντρο της νότιας πλευράς: έχει πάχος 3,90 μ., ενώ σώζεται σε ύψος 5 μ.

Τα τείχη της Ελέας μπορούν με σχετική ασφάλεια, με βάση τα ιστορικά και τα αρχαιολογικά δεδομένα, να χρονολογηθούν στην εποχή ίδρυσης της πόλης στο πρώτο μισό του 4ου αι. π.Χ.

Το βορειοανατολικό τμήμα του οικισμού, αυτό δηλαδή που εκτείνεται από τα βορειοανατολικά τείχη μέχρι το ναό και την περιοχή όπου τοποθετείται η αγορά, βάσει των στοιχείων που διαθέτουμε, φαίνεται ότι ήταν αδόμητο. Είναι πιθανό να αποτελούσε μία περιοχή ελεύθερη από οικοδομήματα είτε για αμυντικούς λόγους είτε ακόμη για την εξασφάλιση μελλοντικού οικιστικού ζωτικού χώρου.

Η αρχιτεκτονικά διαμορφωμένη περιοχή βρίσκεται στο δυτικό μισό του οικισμού. Ο οικισμός διευθετείται χωροταξικά βάσει του άξονα της κύριας οδικής αρτηρίας, η οποία φαίνεται να το διασχίζει κατά μήκος από νοτιοδυτικά προς βορειοανατολικά.

Οι αναλημματικοί τοίχοι διαμορφώνουν τον οικισμό σε μικρότερα και μεγαλύτερα άνδηρα, εξομαλύνοντας τις έντονες κλίσεις του πλατώματος και ορίζοντας συγχρόνως οικοδομικές νησίδες. Παρουσιάζουν κατά περίπτωση περισσότερο ή λιγότερο ισχυρή -πολυγωνική κατά κύριο λόγο- τοιχοποιία, ενώ σε πολλά παραδείγματα χρησιμοποιούνται παράλληλα και ως τοίχοι των διαφόρων οικοδομημάτων του οικισμού.

Όσον αφορά την αρχιτεκτονική, ως δομικό στοιχείο έχει χρησιμοποιηθεί ο ασβεστόλιθος της περιοχής, που εξορύσσεται ενίοτε επί τόπου, σε μορφή όγκων που επιβάλλουν τον πολυγωνικό τρόπο δόμησης. Η θεμελίωση γινόταν με πολυγωνικούς ή ορθογώνιους γωνιόλιθους, ενώ μικρότερες πέτρες γέμιζαν τα κενά μεταξύ τους. Για τους εσωτερικούς τοίχους χρησιμοποιούνται είτε γωνιόλιθοι είτε δύο παράλληλες σειρές λίθων. Το υψηλότερο τμήμα των τοίχων φαίνεται ότι αποτελούσαν ωμές πλίνθοι, οι οποίες ενισχύονταν με ξυλοδεσιές. Στα ανασκαμμένα οικοδομήματα έχουν βρεθεί διάσπαρτα θραύσματα κεραμιδιών, προφανή υπολείμματα κεραμοσκεπών στεγών.

Στους πρόποδες των βουνών της Παραμυθιάς και στα χαμηλότερα υψώματα που κλείνουν από τα νότια την κοιλάδα του Κωκυτού, παρατηρείται μία ιδιαίτερα μεγάλη πυκνότητα οχυρωματικών περιβόλων των ύστερων κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, οι οποίοι σχετίζονται με την Ελέα. Ενδεικτικά αναφέρονται τα κάστρα της Παραμυθιάς στα βόρεια, το κάστρο του Σεβαστού στο λόφο Λιμινάρι στα δυτικά και το κάστρο του Αγ. Δονάτου Ζερβοχωρίου ανατολικά της Ελέας.

Σκάλα Τζαβέλαινας - Γέφυρα Ντάλα- Οροπέδιο Σουλίου (Σαμονίβα)

Διάρκεια πεζοπορίας: 1,5 - 2 ώρες

Μετάβαση: Η Γλυκή απέχει 60 χλμ. από την Πρέβεζα, 40 χλμ. από την Ηγουμενίτσα και 140 χλμ. από τα Ιωάννινα.

Η διαδρομή αυτή ξεκινά έξω από τη Γλυκή από τη θέση Σκάλα Τζαβέλαινας. Αρχικά κινείται στο ίδιο μονοπάτι με αυτό της διαδρομής Τρίκαστρο - Γλυκή, έως τη διασταύρωση όπου το μονοπάτι αριστερά οδηγεί στο οροπέδιο του Σουλίου, ενώ το μονοπάτι δεξιά στο Τρίκαστρο.

Κουμαριές, πουρνάρια, ασπάλαθοι, λαδανιές, αγριελιές, φιλλύκια κ.ά. είδη φύονται στις πλαγιές των βουνών γύρω από τη Γλυκή, ενώ κοντά στην κοίτη του ποταμού κυριαρχούν τα πλατάνια και διάσπαρτες συστάδες με ιτιές.

Κοντά στη Σκάλα της Τζαβέλαινας, το ποτάμι κυλά ανάμεσα από ψηλούς κατακόρυφους βράχους. Ψηλότερα στις πλαγιές απαντούν φράξοι, γαύροι, οστριές και κατά τόπους βελανιδιές. Δέκα λεπτά μετά τη διασταύρωση το μονοπάτι περνά από δύο γέφυρες, στο σημείο όπου το Τσαγγαριώτικο ρέμα ενώνεται με τον Αχέροντα.

Η δεύτερη από αυτές είναι μια παραδοσιακή τοξωτή γέφυρα, γνωστή ως γέφυρα Ντάλα. Μεγάλα πλατάνια φύονται κατά μήκος της κοίτης του ποταμού, ενώ διασώζονται τα ερείπια ενός παλιού νερόμυλου.

Καθώς το μονοπάτι ανηφορίζει προς το οροπέδιο, η παρόχθια βλάστηση παραχωρεί τη θέση της σε ασφάκες, πουρνάρια και άλλα είδη των μεσογειακών θαμνότοπων. Σε αρκετά σημεία απαντά αποκλειστικά χαμηλή βλάστηση με ρίγανη, θυμάρι και ασφάκα. Η δενδρώδης βλάστηση είναι αραιή, αποτελούμενη από φιλλύκια και βελανιδιές. Μόνο σε ένα σημείο της διαδρομής, περίπου 15 λεπτά πριν από τη Σαμονίβα, το μονοπάτι διασχίζει πυκνό δάσος με πλατάνια, φιλλύκια και αριές.

Το μονοπάτι καταλήγει στο Χωριό Σαμονίβα, το πρώτο από τα Σουλιωτοχώρια. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται το κάστρο της Κιάφας, από το οποίο οι Σουλιώτες έλεγχαν τα περάσματα προς τα Χωριά τους. 'Άλλα ενδιαφέροντα ιστορικά μέρη στο οροπέδιο του Σουλίου είναι το μοναστήρι στο Κούγκι, τα αναπαλαιωμένα σπίτια οπλαρχηγών (όπως του Τζαβέλα και του Μπότσαρη), τα παραδοσιακά πηγάδια του οροπεδίου κλπ. Το τοπίο γύρω από τα Χωριά του Σουλίου είναι σχετικά υποβαθμισμένο, χωρίς βλάστηση και μπορεί να παρατηρήσει κανείς σποραδικά ορισμένα φρύγανα.

Η συγκεκριμένη διαδρομή μπορεί να πραγματοποιηθεί και αντίστροφα. Στο Σούλι μπορεί να φθάσει κανείς ακολουθώντας με αυτοκίνητο τον επαρχιακό δρόμο Γλυκής-Σουλίου (περίπου 25 λεπτά) και αφού επισκεφθεί τα ιστορικά αξιοθέατα του οροπεδίου, ξεκινά την πεζοπορία από τη Σαμονίβα προς τη Γλυκή.

http://www.nthesprotias.com/routes.php

ΠΡΟΣΟΧΗ: Αυτή η περιγραφή αφορά εκδρομή στη Σκάλα Τζαβέλαινας με προορισμό το Σούλι και όχι την εκδρομή που σχεδιάζει ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Αρχαιολογικών χώρων Θεσπρωτίας για την άλλη Κυριακή. Παραθέσαμε την περιγραφή μόνο και μόνο για πληροφορίες ως προς το φυσικό περιβάλλον...

Μια ακόμη περιγραφή με την ίδια υπενθύμιση ως ανωτέρω. Δεν αφορά την εκδρομή του Συλλόγου την άλλη Κυριακή, όμως μας βοηθά να δημιουργήσουμε άποψη για το τι θα συναντήσουμε πηγαίνοντας στη Σκάλα Τζαβέλαινας....

Τρίκαστρο - Σκάλα Τζαβέλαινας (Γλυκή)

Μήκος: περίπου 10 χλμ.

Διάρκεια πεζοπορίας: 4 - 4,5 ώρες

Μετάβαση: Στο χωριό Τρίκαστρο μπορεί να φ8άσει κανείς οδικώς είτε από τα Ιωάννινα, ακολουθώντας τον δρόμο που περνά από τα χωριά Δερβίζανα και Σερζιανά, είτε από την Πρέβεζα, μέσω των χωριών Λούρος και Βρυσούλα.

Η διαδρομή από το Τρίκαστρο στη Γλυκή διασχίζει τα Στενά του Αχέροντα σε όλο τους το μήκος. Το μονοπάτι ξεκινά λίγο έξω από το Τρίκαστρο και ακολουθεί παράλληλη πορεία με τον ρου του ποταμού με κατάλληλες διαμορφώσεις (σκαλοπάτια και προστατευτικά κιγκλιδώματα) για το πέρασμα των δύσκολων σημείων της διαδρομής.

Το μεγαλύτερο μέρος του μονοπατιού διέρχεται μέσα από δάσος με φιλλύκια και αριές. Αναρριχητικά φυτά (κλιματσίδες, κισσοί) καλύπτουν τους κορμούς των δένδρων, ενώ κυκλάμινα, ίριδες, ανεμώνες, νάρκισσοι αλλά και φτέρες, ασφάκες, και σκυλοκρέμμυδες αναπτύσσονται στον υπόροφο. Ψηλότερα στις πλαγιές φύονται φράξοι, γαύροι, οστριές και βελανιδιές.

Σε απόσταση μιας ώρας από την αρχή της διαδρομής, σε ένα σημείο όπου το μονοπάτι κινείται κοντά στην κοίτη του ποταμού, υπάρχει η μοναδική πηγή με πόσιμο νερό μέσα στο φαράγγι.

Μετά από 2,5 ώρες πορεία, διασταύρωση δεξιά οδηγεί στη γέφυρα Ντάλα και από εκεί στο οροπέδιο του Σουλίου. Συνεχίζοντας ευθεία φθάνουμε στη Σκάλα Τζαβέλαινας, μια τοποθεσία με εντυπωσιακή θέα που αποτελεί και το τέλος του μονοπατιού. Ωστόσο αξίζει τον κόπο μια παράκαμψη δέκα λεπτών έως τη γέφυρα Ντάλα, καθώς είναι ένα από τα πιο ωραία σημεία του φαραγγιού.

Η τελευταία μισή ώρα της διαδρομής, προς τη Σκάλα της Τζαβέλαινας, διέρχεται ανάμεσα από πλούσια θαμνώδη βλάστηση, με μεγάλη ποικιλία ειδών, όπως κουμαριές, κοκκορεβιθιές, αγριελιές και λαδανιές. Ιδιαίτερα ανεπτυγμένη στις όχθες του ποταμού είναι η παραποτάμια δενδρώδης βλάστηση, όπου κυριαρχούν τα πλατάνια, ενώ απαντούν και διάσπαρτες συστάδες με ιτιές.

Η ίδια διαδρομή μπορεί να γίνει και μέσα από την κοίτη του ποταμού, αλλά μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Τον χειμώνα τα νερά του ποταμού είναι πολύ ορμητικά και το εγχείρημα επικίνδυνο. Η διάρκεια της διάσχισης των Στενών μέσα από το νερό, εκτιμάται σε έξι με οκτώ ώρες.

http://www.nthesprotias.com/routes.php?dia_id=8

Οι δύο διαδρομές που ξεκινάνε από τη Σκάλα της Τζαβέλαινας διακρίνονται στο πάνω μέρος της εικόνας, σημειωμένες με κίτρινο χρώμα. Το μονοπάτι από ένα σημείο και μετά διακλαδίζεται και οδηγεί δεξιά προς το Τρίκαστρο και αριστερά προς τη Σαμονίβα (Σούλι).

Στο κάτω μέρος φαίνονται οι εκβολές του Αχέροντα στη θέση Αμμουδιά.

http://www.geocities.ws/gliki_acherontas/aherongr4.html

Η διαδρομή ξεκινά έξω από το χωριό Γλυκή, από τη θέση "Σκάλα της Τζαβέλαινας". Αρχικά κινείται στο ίδιο μονοπάτι με αυτό της διαδρομής Τρίκαστρο-Γλυκή και μέχρι τη διασταύρωση. Από εκεί, το μονοπάτι δεξιά οδηγεί στο Τρίκαστρο, ενώ η διαδρομή συνεχίζεται στο αριστερό μονοπάτι, που οδηγεί στη Σαμονίβα (οροπέδιο Σουλίου).

Δέκα λεπτά μετά τη διασταύρωση, το μονοπάτι περνά από δύο γέφυρες, στο σημείο που ενώνεται ο Αχέροντας με το Τσαγκαριώτικο ρέμα. Η δεύτερη γέφυρα είναι παραδοσιακή τοξωτή πέτρινη, γνωστή με το όνομα Ντάλα. Το σημείο αυτό είναι από τα ωραιότερα του φαραγγιού.


Κατά μήκος του ποταμού υπάρχουν μεγάλα πλατάνια, ενώ διασώζονται και τα ερείπια ενός παλιού νερόμυλου.

Καθώς το μονοπάτι ανηφορίζει προς το οροπέδιο, η παρόχθια βλάστηση παραχωρεί τη θέση της σε ασφάκες, πουρνάρια και άλλα είδη μεσογειακών θαμνότοπων. Σε αρκετά σημεία υπάρχει χαμηλή βλάστηση με ρίγανη, θυμάρι και ασφάκα. Η δενδρώδης βλάστηση είναι αραιή, αποτελούμενη από φιλλύκια και βελανιδιές. Μόνο σε ένα σημείο της διαδρομής προς το τέλος της, 15 λεπτά πριν από τη Σαμονίβα, το μονοπάτι περνά μέσα από πυκνό δάσος με πλατάνια, φιλλύκια και αριές.

Το μονοπάτι καταλήγει στο χωριό Σαμονίβα, το πρώτο από τα Σουλιοτοχώρια.

Το τοπίο γύρω από τα χωριά του Σουλίου δεν παρουσιάζει βλάστηση. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει σποραδικά ορισμένα φρύγανα.

Η συγκεκριμένη διαδρομή μπορεί να πραγματοποιηθεί και αντίστροφα. Στο Σούλι μπορεί κανείς να φτάσει ακολουθώντας με αυτοκίνητο τον επαρχιακό δρόμο Γλυκής-Σουλίου (περίπου 30 λεπτά) και, αφού επισκεφθεί τα ιστορικά αξιοθέατα της περιοχής, μπορεί να ξεκινήσει την πεζοπορία από τη Σαμονίβα προς τη Γλυκή.